Czy jest naprawdę o co kruszyć kopię? Obrońcy premiera Tuska tłumaczą, że to tylko wyjście z samolotu na płytę lotniska, w Luandzie było gorąco, a w ogóle to czepialstwo i pieniactwo. Całkowicie się z tym nie zgadzam i już tłumaczę dlaczego. Po pierwsze jesteśmy dużym państwem, wielkim europejskim narodem, którego przedstawiciele przyjeżdżają na zagraniczne wizyty nie w swoim prywatnym imieniu, tylko nas wszystkich.

Popularne polskie przysłowie „Jak cię widzą, tak cię piszą” nie wzięło się znikąd i ma dwie strony. Jak polskiego premiera widzą, tak Polaków piszą, ale i tak nasz stosunek do siebie samych widzą. To jak przyjść w gości na uroczystą kolację w pomiętym t-shircie i dziwić się, że z całego spotkania, niezależnie co się powie i zrobi – ludzie pamiętać będą tylko Twój strój. O tym, czy gospodarz kiedykolwiek w przyszłości zdecyduje się Ciebie zaprosić nie wspominając.

To oczywiste dla każdego człowieka, który zna podstawowe kanony kultury i dobrego smaku, o dyplomacji nie wspominając, że tzw. dress code, to nie są zasady, które dotyczą jedynie prywatek, dyskotek, uroczystości religijnych czy firmowych imprez, ale też polityki zagranicznej. Gorzej, że w omawianej sytuacji premier Donald Tusk przyleciał też do Angoli jako polityk europejski, przywódca państwa innego kontynentu. W stroju, który widziała cała Polska i świat (oczywiście ta jego część, do której informacja trafiła lub była tym faktem zainteresowana) Tusk spotkał się z prezydentem o podobnej liczbie mieszkańców i cztery razy większym terytorium niż Polska. Angola to gospodarczo siódmy kraj Afryki, który dysponuje jednymi z największych na tym kontynencie złożami ropy naftowej, stanowiącej znaczącą część jego eksportu i PKB.

Abstrahując jednak od tych danych, nawet jeśli byłby to kraj mały, biedny i mało znaczący - jak miał odebrać zachowanie premiera Tuska prezydent João Lourenço? Jak mieli prawo poczuć się obywatele Angoli, którzy mogli zobaczyć polskiego przywódcę w stroju sprzedawcy elektroniki na oficjalnych kanałach Kancelarii Premiera RP? Szczególnie w kontekście całej historii europejskiego kolonializmu i starych ranach między „białymi”, a „czarnymi”? To jest dodatkowy aspekt, który tak łatwo w Polsce umyka, a który bez wątpienia ma znaczenie w Afryce.

Kontrast, ale i konsekwencja

Wiele osób, w tym autor tego felietonu zwracało w sieci uwagę na różnicę między strojem, jaki Donald Tusk wybrał sobie dwa tygodnie temu, by pójść nagrać filmik do internetu ze zbierania grzybów i jaki założył (a raczej nie założył) na oficjalne spotkanie zagraniczne. Bo pan premier nie był w Angoli prywatnie na wakacjach, wtedy do takiego stroju mogliby się czepiać naprawdę jedynie wredni złośliwcy, ale na historyczny szczyt Unia Europejska-Unia Afrykańska, podczas którego rozstrzygano m.in. stanowisko Europy w sprawie planu pokojowego dla Ukrainy.

Znaleźli się jednak obrońcy szefa rządu. Głos w całej sprawie zabrał John Godson, były polski parlamentarzysta Platformy Obywatelskiej, który od lat mieszka w Nigerii. W rozmowie z „Faktem” wyjaśnił, że premier pewnie nie wiedział, a poza tym było gorąco. Po pierwsze jeśli rzeczywiście nie wiedział, to jest to dyplomatyczna kompromitacja, która też prowadzi do pytania o słuszność decyzji rządu, który w zeszłym roku odwołał z Angoli polskiego ambasadora, a po drugie argument temperatury jest absurdalny, bo nie przeszkodziła ona założyć garnitur prezydentowi kraju gospodarza i innym przywódcom, którzy w dokładnie takiej samej sytuacji nie szukali wymówek.

Czy to zachowanie dotyczy tylko jakości polskiej dyplomacji, podejścia do protokołu dyplomatycznego, tego konkretnego kraju, czy może szerszego zjawiska? Nie tak dawno pisałem dla portalu Niedziela.pl o tym jakie jest podejście rządzących do rządzenia, jak dalekie jest od powagi i odpowiedzialności, a czas potwierdził moje tezy. Przedstawiciele obozu władzy, którzy stawiają na memy, filmiki w mediach społecznościowych, gagi, żarciki, szydercę i lans – nigdy nie będą w stanie albo stracą taką umiejętność (która z tych opcji jest bliższa prawdy zależy od indywidualnego przypadku i osobistej opinii każdego z osobna), zrozumienia powagi urzędu, jaki reprezentuje.

Ostatecznie nie chodzi o koszulę czy brak krawata, lecz o szacunek wobec powierzonych zadań i państwa, które się reprezentuje. Pokazywanie lekceważenia wobec tak podstawowych zasad odbija się nie tylko na wizerunku premiera, ale na wszystkich obywatelach. I choć łatwo zbagatelizować drobny szczegół garderoby, to w świecie dyplomacji każdy detal mówi więcej niż tysiąc słów. W szerszym kontekście brak tych kilku elementów ubioru to nie drobnostka, lecz symboliczne lekceważenie reguł, które rządzą światem (o savoir-vivrze nie wspominając). Gorzej, że premier nie tylko w tej jednej sytuacji ot po prostu zignorował podstawowe zasady protokołu, ale regularnie pokazuje brak powagi wobec urzędu, który reprezentuje, polskiego prawa, standardów demokracji i ustroju.

To jak media nierówno podchodzą do tej kwestii pokazuje też jak sztucznie buduje się „prestiż” i rozdaje „obciach”. Gdyby w podobny sposób ubrał się ktoś z obozu opozycji – mielibyśmy temat dnia przez najbliższy miesiąc i główny temat na wigilijną bekę. I tego się właśnie rządowe media i zaprzyjaźnione najbardziej boją. Wiedząc jak bardzo to są istotne kwestie, a szczególnie dla elektoratu, który wychowany jest w ciągłym przekonaniu o byciu lepszym od obywateli z mniejszych, lub biedniejszych ośrodków.