Główne uroczystości jubileuszowe w Jędrzejowie zaplanowano na 26 sierpnia br. Niedzielny odpust poprzedzi triduum, z codziennymi Mszami św., Różańcem w alejach klasztornych, terenową Drogą Krzyżową i procesją do Kopca Spotkania, gdzie 800 lat temu mnisi witali biskupa Wincentego. O przewodniczenie odpustowej Sumie został poproszony abp Marek Jędraszewski. W uroczystości wezmą także udział biskupi z kilku diecezji, opaci, kapłani.

2018 r. bogaty w wydarzenia

8 marca 2018 r., w rocznicę śmierci bł. Wincentego, w Jędrzejowie odbyła się konferencja naukowa „Dziedzictwo Wincentego Kadłubka. Cystersi – miasto – region od średniowiecza do współczesności”, dedykowana patronowi miasta i duchowości cysterskiej. Poprzedziła ją Msza św., której przewodniczył bp Andrzej Kaleta.

Konferencję organizowali: Jędrzejowskie Towarzystwo Kulturalno-Naukowe oraz Urząd Miejski w Jędrzejowie. Pierwsza część poświęcona była roli, jaką odegrali cystersi w dziejach regionu. W programie m.in. miało miejsce wystąpienie dr. hab. Krzysztofa Ślusarka, pracownika naukowego Uniwersytetu Jagiellońskiego i prezesa JTKN, który mówił o cystersach z Jędrzejowa i Szczyrzyca w dobie kasat.

Druga część konferencji pt. „Wokół postaci Wincentego Kadłubka” zbudowana była z pięciu wystąpień; m.in. o pobycie autora „Kroniki polskiej” w jędrzejowskim klasztorze – mówił dr Maciej Zdanek z UJ, a dr Anna Ledzińska z Instytutu Języka Polskiego PAN przedstawiła nieznany wiersz ku czci mistrza Wincentego zachowany w aktach jego procesu beatyfikacyjnego.

W kolejnej części można było posłuchać m.in. wystąpienia ks. dr. hab. Janusza Królikowskiego z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II o przebiegu procesu beatyfikacyjnego Wincentego Kadłubka w Świętej Kongregacji Obrzędów.

Inne ważne wydarzenie w roku jubileuszu to zmagania konkursowe. Uczniowie z 10 województw uczestniczyli w III Ogólnopolskim Konkursie Plastyczno-Literackim „Bł. Wincenty Mistrz Kultury Polskiej”, na który wypłynęło ponad 150 prac. – Wśród nadesłanych prac pojawiły się m.in. rzeźby oraz niemal wszystkie formy literackie. Uderzyła nas, członków komisji, dojrzałość młodych ludzi i udane próby uwspółcześnienia nauki i przesłania sprzed 800 lat – informuje o. Jakub Zawadzki, organizator i pomysłodawca konkursu. Z prac plastycznych powstała wystawa czasowa, po miesiącu przeniesiona do tętniących duchowo-kulturalnym życiem piwnic klasztoru.

Mieszkańcy Jędrzejowa i goście licznie stawili się na wystawie bazującej na cennych wydawnictwach, przypominających patrona ich miasta. Wernisaż miał miejsce 8 maja br. w jędrzejowskim Centrum Kultury w Galerii „Na piętrze”. Atrakcją ekspozycji stały się m.in.: najstarsze wydanie „Kroniki polskiej” bł. Wincentego Kadłubka z 1612 r. oraz biografia błogosławionego z 1642 r.

Wystawę swoim patronatem objął prezydent RP Andrzeja Duda. Kilka tysięcy widzów zgromadził Tryptyk o św. Wincentym – widowisko teatralne pokazano 1 czerwca br., a odbyło się ono w nocnym klimacie archiopactwa cystersów. Dzieje mistrza Wincentego zostały przypomniane w monumentalnym spektaklu, łączącym elementy teatru, sztuki filmowej, recytacji, partie chóralne i solowe. Aktorom towarzyszył Jędrzejowski Chór Miejski. Widzowie mogli także obejrzeć fragmenty filmów o Błogosławionym. Reżyserem spektaklu był Ireneusz Ślusarczyk, instruktor teatralny Centrum Kultury w Jędrzejowie.

No i wakacyjne, sobotnie koncerty, w tym roku już po raz 24. Tegoroczna edycja Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej, przypominała w wielu artystycznych odsłonach mistrza Wincentego.

Autorytet przez stulecia

Bł. Wincenty Kadłubek właśnie tu spisywał „Kronikę”, czyli jedno z najstarszych dzieł dotyczące dziejów Polski, ale także traktat o patriotyzmie i umiłowaniu godności przez wolnych obywateli. Bł. Wincenty Kadłubek to jedyny polski dziejopis wyniesiony na ołtarze. Nazywany jest ojcem kultury polskiej. Biskup – a od czasu przybycia do Jędrzejowa także mnich cysterski – był największym autorytetem swoich czasów i takim pozostał przez następne stulecia. Do jego grobu w klasztorze pielgrzymowali królowie i książęta, dlatego kościół i klasztor stały się jednym z najważniejszych centrów polskiego życia patriotycznego. Przybywali tu m.in Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk wraz z matką królową Zofią, Władysław IV Waza, Jan Kazimierz. Król Jan III Sobieski zatrzymał się w archiopactwie w drodze pod Wiedeń. W maju 1794 r. przez pewien czas w klasztorze stacjonował Tadeusz Kościuszko, przygotowując się do kolejnych walk, w klasztorze przebywał też książę Józef Poniatowski. Mieszkańcy Jędrzejowa i okoliczne ziemiaństwo brali udział w powstaniu listopadowym. W 1861 r. na uroczystości ku czci Wincentego Kadłubka do Jędrzejowa przybyła pielgrzymka z Kielc, a wydarzenie religijne spontanicznie przekształciło się w patriotyczną manifestację z pieśniami narodowymi i spotkaniem z wiernymi. Była to jedne z najważniejszych manifestacjach patriotycznych w okolicach Kielc.

Postać bł. Wincentego Kadłubka inspirowała duchowych przywódców Polaków w czasach powstań, wojen i w realiach komunistycznych, w archiopactwie cystersów bywali kard. Stefan Wyszyński Prymas i kard. Karol Wojtyła, uczestnicząc w ważnych uroczystościach i oddając się osobistej modlitwie.

Prawdziwy Europejczyk

Wincenty Kadłubek przyszedł na świat ok. 1150 r. w Karwowie k. Opatowa, w rycerskim rodzie Różyców. Uczył się w pobliskiej Stopnicy, w katedralnej szkole krakowskiej, a studia w Paryżu i Bolonii zakończył tytułem magistra. Był kapelanem i doradcą panujących, scholastykiem katedralnej szkoły krakowskiej i kolegiaty w Sandomierzu. W 1208 r. został biskupem krakowskim w czasach burzliwych walk sukcesyjnych. Był prawdziwym synem ówczesnej Europy, światłym, wykształconym historiografem i kronikarzem, zwolennikiem reform w Kościele polskim i w kraju. Brał udział w Soborze Laterańskim IV i wcielał jego reformy. Admirator św. Bernarda, czciciel św. Floriana i Stanisława Szczepanowskiego, był zarazem człowiekiem wielkiej maryjności.

Jego niespodziewana rezygnacja z biskupstwa, beneficjów i zaszczytów wzbudziła wiele emocji. Kadłubek znał opactwo w Brzeźnicy (Jędrzejowie), gdyż to on dokonał konsekracji kościoła (trzeciej z kolei) w 1210 r. Cystersi byli poruszeni jego decyzją. W miejscowości Sudół powitał go opat Teodoryk wraz z francuskimi współbraćmi. Miejsce to upamiętnia wspomniany Kopiec Spotkania.

Ostatnie lata, po złożeniu urzędu biskupiego, spędził w opactwie w Jędrzejowie. Tu zmarł 8 marca 1223 r. i tu przechowywane są jego relikwie, przeniesione w 1633 r. do specjalnie wzniesionego mauzoleum.

Bracia zaczęli szerzyć cześć dla Wincentego tuż po jego śmierci, czego wyrazem stał się wyjątkowy u cystersów osobny pochówek. W 1633 r. papież Urban VIII przyznał odpust zupełny za nawiedzenie świątyni. Właśnie wówczas odnotowywano prawdziwą „eksplozję cudowności”: przywracanie słuchu, wzroku, mowy, uzdrawianie paralityków. Wszelkie cudowne fakty spisywano w „Dzienniku zdarzeń”. Powstawały modlitwy i pieśni sławiące biskupa – cystersa. Został on beatyfikowany 18 lutego 1768 r.

A cysterskie opactwo i kościół należą do najstarszych w Polsce. Budowano je jeszcze za życia św. Bernarda przez mnichów z Morimond. W zachodnim murze zachowano fragmenty świątyni romańskiej sprzed 1140. W centrum późnobarokowej kaplicy bł. Wincentego znajduje się ołtarz grobowy (ok.1764). Na postumencie, wsparta na czterech srebrnych orłach, stoi trumienka z relikwiami. Właśnie stąd pobierane są relikwie – ostatnio dokonał tego bp Jan Piotrowski w marcu 2016 r. Relikwie znajdują się w ponad 140 kościołach i parafiach, m.in. w Norwegii, Francji, Stanach Zjednoczonych, we Włoszech czy na Białorusi.

Starania o kanonizację zostały wznowione w październiku 2012 r., w związku z przypadającą w 2014 r. 200. rocznicą beatyfikacji. W działania w tym kierunku włączyły się władze miasta. Burmistrz Jędrzejowa – Marcin Piszczek i o. Edward Stradomski w sprawie kanonizacji uzyskali wsparcie kard. Stanisława Dziwisza. W 2017 r. jeden z ojców został oddelegowany do Rzymu do odbycia studiów i monitorowania starań o kanonizację.

Cystersi szacują, że do sanktuarium bł. Wincentego w Jędrzejowie przybywa w skali roku ponad 20 tys. pątników. Kult trwa przez stulecia. Jak mówi opat o. Edward Stradomski, marzeniem wspólnoty cysterskiej jest, aby w „800-lecie narodzin dla nieba bł. Wincentego, czyli w 2023 r., był on już ogłoszony świętym”.